«دست و پنجه نرم کردن با مرگ» شايد بهترين تعبيري باشد که ميتوان در مورد کاري که اين روزها کادر درماني بيمارستانها انجام ميدهند، به کار برد. زماني که يک پزشک، يک پرستار يا يک نيروي خدماتي در بيمارستان ميداند با ويروس مهلکي روبهرو است که سراسر جهان را در نورديده و آمار بالايي از مرگ و مير را پشت سر خود برجاي گذاشته است و در اين شرايط نيز به تلاش براي حفظ جان مردم ادامه ميدهد، بايد زبان به اعتراف گشود و اين کار شجاعانه را ستايش کرد.
آرمان ملي: «دست
و پنجه نرم کردن با مرگ» شايد بهترين تعبيري باشد که ميتوان در مورد کاري
که اين روزها کادر درماني بيمارستانها انجام ميدهند، به کار برد. زماني
که يک پزشک، يک پرستار يا يک نيروي خدماتي در بيمارستان ميداند با ويروس
مهلکي روبهرو است که سراسر جهان را در نورديده و آمار بالايي از مرگ و مير
را پشت سر خود برجاي گذاشته است و در اين شرايط نيز به تلاش براي حفظ جان
مردم ادامه ميدهد، بايد زبان به اعتراف گشود و اين کار شجاعانه را ستايش
کرد. بيعلت نيست که کساني که در اين راه جان ميبازند بهعنوان «شهيد
خدمت» معرفي ميشوند. همه اين شجاعتها در حالي است که در بسياري از موارد
کادر درمان از امکانات اوليه نظير لباس مناسب و ماسک بيبهرهاند و به سبب
کمبود نيروي کار مجبورند ساعتهاي بسيار بيشتر از حد معمول از خانه و
خانواده خويش دور بمانند تا به مردم خدمت کنند. اين محدوديتها و
محروميتها به نحوي است که در برخي از نقاط کشور، مسئولان و بيمارستانها
دست نياز به سوي مردم دراز کردهاند. در اين شرايط گفته ميشود شيوع کرونا
در ميان کادر درمان بسيار گستردهتر از ساير اقشار بوده و بسياري دليل اين
امر را همين نبود تجهيزات ميدانند. به اعتقاد پزشکان خستگي مفرط و نبود
آموزش کافي درباره چگونگي استفاده از تجهيزات محافظتي نيز ميتواند
تاثيرگذار باشد. يک عضو قرارگاه مقابله با کرونا در وزارت بهداشت هم
ميگويد برخي افراد کادر درماني قرباني تاخير اطلاعرساني شدند. ويروس
کرونا تاکنون دستکم 9 هزار نفر را در کشور مبتلا کرده و بيش از 350 نفر را
به کام مرگ کشيده است. بخشي از اين آمار به کادر درماني و حتي خدماتي
بيمارستانها اختصاص دارد. پس از اعلام رسمي شيوع اين ويروس در کشور بسياري
از روساي بيمارستانها و کادر درماني از نبود تجهيزات محافظتي لازم گلايه
داشتند. استمرار اين گلايهها و وجود مشکلات متعدد در تامين تجهيزات
محافظتي و همزمان ابتلا و فوت پزشکان و پرستاران در بيمارستانها باعث شده
تا تصور غالب در جامعه اين باشد که نبود تجهيزات کافي محافظتي تنها علت اين
اتفاق است، غافل از اينکه رد پاي عوامل متعدد ديگري را هم ميتوان در اين
ماجرا ديد.
جان برکفان جانبخش
تاکنون آمار
دقيقي از کادر بهداشت و درمان که بهدليل ابتلا به ويروس کرونا جان خود را
از دست دادهاند، منتشر نشده، اما از حميد لطيفي، ارتوپد (فومن)، رضا
کوچکينيا، پزشک عمومي (لاهيجان)، غلامرضا وثوقيکيا، پرستار (رشت)، علي
شيخ مرادي، پرستار (رشت)، سيامک ديوشلي، متخصص اطفال (انزلي)، مصطفي صمدي،
پزشک عمومي (بابل)، محمدعلي ربيعي، پزشک عمومي (شفت گيلان)، نرجس
خانعليزاده، پرستار (لاهيجان)، رامين عزيزيفر، پرستار (تهران) و محمد
محمدي، پزشک ( رشت) نام برده شده است. همچنين دکتر حبيب ا... پيروي، رئيس
اسبق دانشگاه علوم پزشکي شهيد بهشتي و دکتر کوروش گودرزيپور، فوقتخصص
هماتولوژي و انکولوژي کودکان بيمارستان مفيد تهران نيز در روزهاي اخير
درگذشتهاند و احتمالا اين فهرست اعضاي ديگري هم دارد که ايثار آنها در
خاطر مردم خواهد ماند.
پرستاران و پزشکان قرباني عدم اطلاعرساني
بهروز بنيادي نماينده مجلس و عضو قرارگاه مقابله با کرونا، مستقر در
وزارت بهداشت در گفتوگو با ايرناپلاس با اشاره به اينکه هنوز کسي زمان
دقيق ورود اين ويروس به کشور را اعلام نکرده است، ميگويد: وزارت بهداشت و
مرکز بيماريهاي واگير وزارت بهداشت که مسئول پايش اين ويروس در کشور بوده،
هنوز زمان مشخصي را براي ورود اين ويروس به کشور اعلام نکرده و ما فقط
ميدانيم نخستين مورد آن در قم گزارش شده است. در حاليکه اپيدميولوژيستها
معتقدند پيش از آن زمان ويروس وارد کشور شده و چرخش زيادي داشته است و به
همين دليل شاهد افزايش ناگهاني اين ويروس در استانهاي مختلف کشور هستيم.
به همين دليل بنيادي معتقد است: تعدادي از پرستاران و پزشکان قرباني عدم
اطلاعرساني به موقع شدهاند، در صورتي که اگر اين اطلاعرساني زودتر انجام
ميشد و پايش دقيقتر صورت ميگرفت، قطعا پرسنل پزشکي ما مثل مردم مورد
حفاظت قرار ميگرفتند و حداقل خودشان خودمراقبتي را انجام ميدادند، اين
موضوع مهمي است که بايد به آن توجه کنيم.
عدم تناسب سرانه کادر درماني با تعداد بيماران
نکته بعدي که بنيادي به آن اشاره ميکند، عدم عايت استاندارد سرانه
پرشکان و پرستاران نسبت به بيماران است. به گفته وي در کشورهاي پيشرفته
براي هر بيمار ICU دو پرستار و گاهي سه پرستار وجود دارد، در حالي که در
کشور ما گاه يک پرستار از سه تا 4 بيمار ICU مراقبت ميکند و قطعا ارتباط
مکرر با بيماران مختلف توسط يک فرد، شانس آلوده شدن او را بالا ميبرد،
هرچند مراقبتها و نکات ايمني را رعايت کند. اين ارتباط مکرر خود زمينه ساز
ورود ويروس و عفونت به اعضاي کادر پرستاري و پزشکي است.
از کمبود تجهيزات تا خستگي مفرط
بيژن بابايي جراح عمومي هم صحبت بنيادي را تاييد ميکند و معتقد است
نخستين علت ابتلاي کادر درماني به کرونا و فوت برخي از آنها دير اعلام شدن
وجود اين ويروس در کشور است. اما موضوع دومي که وي به آن اشاره ميکند همان
تصور عموم درباره کمبود تجهيزات حفاظتي است. به طوري که به گفته بابايي
کمبود امکانات حفاظتي مثل ماسک، دستکش و گان که منجر به مصرف چند باره آنها
ميشود، عملا جوابگوي محافظت از کادر درماني نيست. موضوع سوم اما مربوط به
آموزشهاست. بابايي ميگويد: همه کادر درماني، آموزشهاي مربوط به محافظت
از خود را در دوران دانشجويي گذراندهاند، اما شايد با توجه به شدت بيماري
لازم بود نکات آموزشي جهت محافظت کامل از خود، دوباره به کادر درماني
يادآوري شود. بابايي خستگي مفرط کادر درمان را هم از دلايل ديگر معرفي
ميکند. به گفته وي خستگي مفرط باعث کاهش ايمني بدن ميشود و همين، ميزان
ابتلا را بالاتر ميبرد. اين در شرايطي است که اخبار حکايت از آن دارد که
برخي از کادر درمان به تغذيه مناسب هم دسترسي ندارند. ما اطلاع داريم که در
يکي از بيمارستانهاي شمال شهر يک انجمن خيريه غذاي کادر درمان و بيماران
را تهيه ميکند. در واقع بيمارستانها به دليل اشباع شدن از بيمار حتي از
عهده تامين غذا هم برنميآيند. بابايي ادامه ميدهد: مقابله با کرونا مثل
يک جنگ است. وقتي تدارکات و لجستيک کافي براي نيروهاي خط مقدم وجود نداشته
باشد، نبود نيرو با نيروي خسته چندان تفاوتي نميکند. به علاوه اين که
خستگي تا حدي قابل جبران است، اما اگر خستگي هم از حد خاصي بيشتر شود ميزان
خطا بيشتر خواهد شد.
برگزاري مانور براي تمرين بيشتر
در اين ميان بهروز بنيادي معتقد است: بعد از گذر از اين بيماري خطرناک
بايد روي اين مسائل برنامهريزي دقيق انجام دهيم، چون اين اپيدمي اول و آخر
نخواهد بود، ممکن است در سالهاي بعد با تغييراتي از جمله مقاومتهاي
ميکروبي نسبت به آنتيبيوتيکها روبهرو شويم و با توجه به زماني که براي
کشف داروي جديد لازم است، بايد هميشه آمادگي لازم در سيستم بهداشت و درمان
وجود داشته باشد. بنيادي همچنين پيشنهاد ميدهد مانورهايي مثل مانورهاي
زلزله يا آتشسوزي، در مورد اپيدميها يک يا دو بار در سال برگزار شود تا
پرسنل بيمارستاني و امدادي کشور با شرکت در آن با آموزش مجدد، استانداردها
را در سطح جهاني تمرين کنند.
عزم ملي براي ترميم سيستم بهداشت و درمان
همه ساله در هنگامي که بودجهها تقسيم بندي ميشوند، وزارت بهداشت،
درمان و آموزش پزشکي گلايههاي زيادي را نسبت به کمبود منابع مالي و کمبود
نيروي کار مطرح ميکند، با اين وجود در شرايط عادي کسي به فکر بحران نيست و
مسئولان امر از کنار اين گلايهها به سادگي ميگذرند. اکنون که سيستم
بهداشت و درمان کشور در يک امتحان واقعي مورد ارزيابي قرار گرفت، صحت و سقم
اين گلايهها مشخص شد. لازم است تا هرچه سريعتر مجلس شوراي اسلامي گامي
در راستاي ترميم کاستيها در سيستم بهداشت و درمان کشور بردارند و
دورانديشانه تدابيري بينديشند که اگر حوادثي غيرمترقبه نظير شيوع يک بيماري
همه گير رخ داد، کشور آمادگي لازم را براي کنترل آن داشته باشد.