نسخه چاپی
ارسال به دوستان
« ابتکار» سفر جوزف بورل مسئول سیاست خارجی اروپا به آمریکا را بررسی می‌کند
جوزف بورل مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا که هفته گذشته به تهران سفر کرده بود، پس از گفتوگو با مقامات ایران، بلافاصله به واشنگتن رفت و با وزیر خارجه آمریکا در مورد برجام رایزنی کرد.
محمدرضا ستاری
جوزف بورل مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا که هفته گذشته به تهران سفر کرده بود، پس از گفتوگو با مقامات ایران، بلافاصله به واشنگتن رفت و با وزیر خارجه آمریکا در مورد برجام رایزنی کرد.
بورل در واشنگتن طی دیداری که روز جمعه با مایک پمپئو وزیر خارجه آمریکا داشت در مورد مسائلی همچون برجام و نیز موضوع معامله قرن در سرزمین‌های اشغالی با آمریکایی‌ها صحبت کرد. طبق بیانیه‌ای که از سوی وزارت خارجه آمریکا به همین منظور منتشر شده است دو طرف در مورد آینده خاورمیانه، روابط تجاری میان واشنگتن و بروکسل و نیز ایران و روسیه گفتوگو کرده‌اند. این در حالی است که بورل دوشنبه هفته پیش به تهران سفر کرده بود و طی دیداری که با حسن روحانی و محمدجواد ظریف داشت، بار دیگر ضمن اعلام پایبندی اروپا به توافق هسته‌ای به صراحت اعلام کرد که به واسطه عدم تحقق وعده‌های اروپا در قبال ایران متاسف است. در این میان، آنطور که در اخبار آمده بود، مقامات کشورمان گفتوگوی صریحی را با بورل در تهران داشتند و ضمن اعلام عدم رضایت از اقدامات اروپایی‌ها در قبال برجام، تاکید کردند که تمامی گام‌های هسته‌ای ایران قابل بازگشت بوده و در ازای محقق شدن تعهدات طرف مقابل امکان گفتوگو حتی در قالب 1+5 نیز وجود دارد.
این در حالی است که سه کشور اروپایی فرانسه، انگلیس و آلمان چند هفته قبل و به بهانه آغاز گام پنجم هسته‌ای ایران که از این پس محدودیت‌هایی را در قبال غنی‌سازی، تحقیق و توسعه نمی‌پذیرد، با فعال کردن مکانیسم حلوفصل اختلافات موسوم به مکانیسم ماشه، خواستار بازگشت ایران به تمامی تعهدات هسته‌ای خود شدند.
در واقع، مکانیسم ماشه جزئی از سازوکار توافق هسته‌ای است که در صورت اجرایینشدن تعهدات یک طرف، طرف مقابل می‌تواند بخش یا تمامی تعهدات برجامی خود را متوقف کند. بر این اساس، طبق بندهای توافق هسته‌ای در صورت عملی نشدن تعهدات هر یک از طرفین برجام، مشکلات از طریق رایزنی‌ها در کمیسیون مشترک برطرف خواهد شد. در صورت اینکه این مشکلات در ظرف مدت 15 روز برطرف نشد طرفین یا تصمیم به تمدید کمیسیون مشترک خواهند گرفت یا اینکه پرونده به شورای امنیت سازمان ملل متحد موضوع ارجاع خواهد شد که در این صورت ممکن است با بازگشت تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران، برجام به نقطه پایان خود برسد.
دوگانه اروپا در قبال برجام
البته هرچند که سه کشور اروپایی اعلام کرده‌اند که با فعالکردن مکانیسم ماشه، فعلا قصدی برای بازگرداندن تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل علیه ایران ندارند و طبق صحبت‌های مطرحشده و ارائه نامه محمدجواد ظریف به مسئول سیاست خارجی اروپا، بورل صراحتاً گفته که اروپا قصد ندارد با فعالکردن مکانیسم حل اختلاف برجام به این توافق پایان دهد؛ بلکه هدف اول، زنده نگه داشتن این توافق است، اما با توجه به رویکرد فعلی سه قدرت اروپایی در همسویی با آمریکا و نیز بحث‌هایی که اکنون در خصوص رسیدن به یک توافق جدید و جامع با ایران مطرح می‌شود، برخی از کارشناسان دورنمای چند ماه آینده برجام را بسیار مخاطرهآمیزتر از امروز برآورد کرده‌اند. این موضوع از آنجا اهمیت دارد که بورل قبل از سفر به تهران هم در خصوص مواضع برلین، پاریس و لندن در قبال توافق هسته‌ای گفته بود که اتحادیه اروپا نقش هماهنگکننده در قبال برجام را دارد و نه تصمیم‌گیر. با این و با توجه به شرایط ملتهب منطقه و نیز دشواری‌های فزاینده پیشروی توافق هسته‌ای، بورل پس از سفر خود به آمریکا و دیدارش با مایک پمپئو، طی یادداشتی در نشریه آمریکایی پروجکت سیندیکیت تاکید کرد که نخستین هدف ما محافظت از توافق هسته‌ای است و دیپلماسی بدون پشتوانه عمل و اقدام راه به جایی نخواهد برد. لذا اگر بخواهیم برجام زنده بماند، باید اطمینان حاصل کنیم که ایران در ازای بازگشت به اجرای کامل توافق هسته‌ای، از مزایای آن برخوردار شود.
این صحبت‌های بورل در حالی مطرح می‌شود که مقامات ایرانی تاکید می‌کنند، تهران یک سال و نیم به اروپایی‌ها برای انجام تعهداتشان در قبال برجام فرصت داده و در این بازه زمانی مشخص شده که آنها اراده و توان لازم را برای ایستادگی در مقابل تحریم‌های آمریکا ندارند. طبق گفته محمدجواد ظریف آنان 11 تعهد در قبال ایران دارند که هیچیک از آنها عملی نشده و راه‌اندازی کانال مالی اینستکس که آن هم هنوز پیشرفتی حاصل نکرده، تنها مقدمه‌ای برای انجام این 11 تعهد است. به همین دلیل است کارشناسان معتقدند اکنون اروپایی‌ها در یک موضع دوگانه در قبال برجام قرار دارند؛ اینکه از یک سو توافق هسته ای را به عنوان میراث دیپلماتیک خود در معرض نابودی می‌بینند و از سوی دیگر قصد ندارند برای نجات آن در مقابل آمریکا هزینه پرداخت کنند. از این جهت است که فعلاً رویکرد آنها به مثابه دیپلماسی درمانی است و مشخص نیست که در سیر تحولات پر شتابی که اکنون شکل گرفته است، برای نجات برجام تا چه حد می‌توانند زمان بخرند؟
جوزف بورل مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا که هفته گذشته به تهران سفر کرده بود، پس از گفتوگو با مقامات ایران، بلافاصله به واشنگتن رفت و با وزیر خارجه آمریکا در مورد برجام رایزنی کرد.
بورل در واشنگتن طی دیداری که روز جمعه با مایک پمپئو وزیر خارجه آمریکا داشت در مورد مسائلی همچون برجام و نیز موضوع معامله قرن در سرزمین‌های اشغالی با آمریکایی‌ها صحبت کرد. طبق بیانیه‌ای که از سوی وزارت خارجه آمریکا به همین منظور منتشر شده است دو طرف در مورد آینده خاورمیانه، روابط تجاری میان واشنگتن و بروکسل و نیز ایران و روسیه گفتوگو کرده‌اند. این در حالی است که بورل دوشنبه هفته پیش به تهران سفر کرده بود و طی دیداری که با حسن روحانی و محمدجواد ظریف داشت، بار دیگر ضمن اعلام پایبندی اروپا به توافق هسته‌ای به صراحت اعلام کرد که به واسطه عدم تحقق وعده‌های اروپا در قبال ایران متاسف است. در این میان، آنطور که در اخبار آمده بود، مقامات کشورمان گفتوگوی صریحی را با بورل در تهران داشتند و ضمن اعلام عدم رضایت از اقدامات اروپایی‌ها در قبال برجام، تاکید کردند که تمامی گام‌های هسته‌ای ایران قابل بازگشت بوده و در ازای محقق شدن تعهدات طرف مقابل امکان گفتوگو حتی در قالب 1+5 نیز وجود دارد.
این در حالی است که سه کشور اروپایی فرانسه، انگلیس و آلمان چند هفته قبل و به بهانه آغاز گام پنجم هسته‌ای ایران که از این پس محدودیت‌هایی را در قبال غنی‌سازی، تحقیق و توسعه نمی‌پذیرد، با فعال کردن مکانیسم حلوفصل اختلافات موسوم به مکانیسم ماشه، خواستار بازگشت ایران به تمامی تعهدات هسته‌ای خود شدند.
در واقع، مکانیسم ماشه جزئی از سازوکار توافق هسته‌ای است که در صورت اجرایینشدن تعهدات یک طرف، طرف مقابل می‌تواند بخش یا تمامی تعهدات برجامی خود را متوقف کند. بر این اساس، طبق بندهای توافق هسته‌ای در صورت عملی نشدن تعهدات هر یک از طرفین برجام، مشکلات از طریق رایزنی‌ها در کمیسیون مشترک برطرف خواهد شد. در صورت اینکه این مشکلات در ظرف مدت 15 روز برطرف نشد طرفین یا تصمیم به تمدید کمیسیون مشترک خواهند گرفت یا اینکه پرونده به شورای امنیت سازمان ملل متحد موضوع ارجاع خواهد شد که در این صورت ممکن است با بازگشت تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران، برجام به نقطه پایان خود برسد.
دوگانه اروپا در قبال برجام
البته هرچند که سه کشور اروپایی اعلام کرده‌اند که با فعالکردن مکانیسم ماشه، فعلا قصدی برای بازگرداندن تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل علیه ایران ندارند و طبق صحبت‌های مطرحشده و ارائه نامه محمدجواد ظریف به مسئول سیاست خارجی اروپا، بورل صراحتاً گفته که اروپا قصد ندارد با فعالکردن مکانیسم حل اختلاف برجام به این توافق پایان دهد؛ بلکه هدف اول، زنده نگه داشتن این توافق است، اما با توجه به رویکرد فعلی سه قدرت اروپایی در همسویی با آمریکا و نیز بحث‌هایی که اکنون در خصوص رسیدن به یک توافق جدید و جامع با ایران مطرح می‌شود، برخی از کارشناسان دورنمای چند ماه آینده برجام را بسیار مخاطرهآمیزتر از امروز برآورد کرده‌اند. این موضوع از آنجا اهمیت دارد که بورل قبل از سفر به تهران هم در خصوص مواضع برلین، پاریس و لندن در قبال توافق هسته‌ای گفته بود که اتحادیه اروپا نقش هماهنگکننده در قبال برجام را دارد و نه تصمیم‌گیر. با این و با توجه به شرایط ملتهب منطقه و نیز دشواری‌های فزاینده پیشروی توافق هسته‌ای، بورل پس از سفر خود به آمریکا و دیدارش با مایک پمپئو، طی یادداشتی در نشریه آمریکایی پروجکت سیندیکیت تاکید کرد که نخستین هدف ما محافظت از توافق هسته‌ای است و دیپلماسی بدون پشتوانه عمل و اقدام راه به جایی نخواهد برد. لذا اگر بخواهیم برجام زنده بماند، باید اطمینان حاصل کنیم که ایران در ازای بازگشت به اجرای کامل توافق هسته‌ای، از مزایای آن برخوردار شود.
این صحبت‌های بورل در حالی مطرح می‌شود که مقامات ایرانی تاکید می‌کنند، تهران یک سال و نیم به اروپایی‌ها برای انجام تعهداتشان در قبال برجام فرصت داده و در این بازه زمانی مشخص شده که آنها اراده و توان لازم را برای ایستادگی در مقابل تحریم‌های آمریکا ندارند. طبق گفته محمدجواد ظریف آنان 11 تعهد در قبال ایران دارند که هیچیک از آنها عملی نشده و راه‌اندازی کانال مالی اینستکس که آن هم هنوز پیشرفتی حاصل نکرده، تنها مقدمه‌ای برای انجام این 11 تعهد است. به همین دلیل است کارشناسان معتقدند اکنون اروپایی‌ها در یک موضع دوگانه در قبال برجام قرار دارند؛ اینکه از یک سو توافق هسته ای را به عنوان میراث دیپلماتیک خود در معرض نابودی می‌بینند و از سوی دیگر قصد ندارند برای نجات آن در مقابل آمریکا هزینه پرداخت کنند. از این جهت است که فعلاً رویکرد آنها به مثابه دیپلماسی درمانی است و مشخص نیست که در سیر تحولات پر شتابی که اکنون شکل گرفته است، برای نجات برجام تا چه حد می‌توانند زمان بخرند؟
نظر شما
آخرین اخبار
