در تقویم رسمی کشور 26 مهرماه تا دوم آبان، به عنوان هفته تربیت بدنی و ورزش نامگذاری شده است، امر عمومی کردن ورزش یا همان ورزش همگانی یکی از مهمترین مقولات ورزش است .
ولی اللهشجاع پوریان
در تقویم رسمی کشور 26
مهرماه تا دوم آبان، به عنوان هفته تربیت بدنی و ورزش نامگذاری شده است،
امر عمومی کردن ورزش یا همان ورزش همگانی یکی از مهمترین مقولات ورزش است
که از چند منظر قابل تبیین و تحلیل است:
1- ضرورت و اهمیت ورزش و
بهویژه توسعه ورزش همگانی با روند صنعتی شدن جوامع، بیش از پیش نمایان شده
است. امروزه یکی از چالشهای جوامع در حال توسعه به دلیل ماشینی شدن
مشاغل، کمبود وقت و دغدغههای شخصی افراد یا کمبود فضاهای عمومی برای ورزش
فقر حرکتی و نبود فعالیت بدنی مناسب است.
این امر پیامدهای جسمی، روحی،
فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی را به دنبال دارد. کارشناسان خبره باید درهفته
تربیت بدنی تبعات منفی ورزش نکردن را برای جامعه تبیین کنند. ضمن آنکه باید
برای تدوین سیاستگزاری جدید منطبق بر اصول علمی و تخصصی برای توسعه ورزش
همگانی چارهاندیشی کرد.
2- یک جامعه فعال و پویا که استانداردهای ورزش
همگانی را رعایت کند، جامعهای بانشاط و زنده است، شهروندان در چنین
جامعهای افراد سالمتری هستند، به دارو و درمان کمتری نیاز دارند؛ از لحاظ
فکری پویاتر و خلاقترند، از لحاظ روانی آرامش بیشتری دارند، کاهش
هزینههای سلامت آنها را از لحاظ اقتصادی تقویت میکند و به همان نسبت
هزینههای بخش سلامت به شدت کاهش مییابد. علاوه بر این، آسیبهای اجتماعی
کمتر به سراغ افراد میرود. لذا توسعه ورزش همگانی دستاوردهای پیدا و
پنهان پرشماری دارد که دولتها را وادار به برنامهریزی دقیق و مستمر برای
توسعه آن کرده است. در کشور ما گرچه ورزش همیشه دارای جایگاهی ارزشمند
بوده، اما چون ملزومات و مقدمات ورزش همگانی فراهم نبوده با قدری تاخیر
ورزش همگانی وارد سبد نیازهای خانوارها وارد شده و خوشبختانه در چند سال
گذشته قدمهای خوبی برای توسعه ورزشهای همگانی برداشته شده است، هرچند
کاستیها و نواقصی نیز در این زمینه وجود دارد که با برنامهریزی دقیق
میتوان بر کاستیها فائق آمد.
3- فلسفه ورزش همگانی بر این موضوع کلیدی
استوار است که «انسان برای ورزش ساخته نشده، بلکه این ورزش است که برای
انسان آفریده است» با درک اهمیت ورزش همگانی توسعه آن نیز بیش از پیش ضروری
مینماید.
امروزه ورای ورزش قهرمانی که در اولویتهای نظامهای سیاسی
قرار دارند، توسعه ورزش همگانی نیز مستلزم تدوین اهداف کلان سیاستگزاری،
استراتژی و برنامههای عملیاتی دقیق است. نتایج یک تحقیق علمی در اروپا
نشان میدهد بیش از 400 میلیون نفر در کشورهای اروپایی به صورت منظم در
دایره ورزش همگانی سهیم هستند یا در کشورهایی همچون آلمان، ژاپن، مالزی
و... برنامههای توسعه ورزش همگانی عمری 50 ساله دارد که از اهمیت موضوع
ورزش همگانی حکایت میکند.
4- مروری بر اسناد بالادستی به ویژه قانون
برنامههای پنج ساله توسعه کشور از برنامه اول تا برنامه ششم توسعه نشان
میدهد، همگانی کردن ورزش یا ورزش همگانی در تمامی برنامههای توسعه مطرح
بوده و برنامهریزان در مواد مختلف به عنوان یک ضرورت به آن پرداختهاند،
اما از برنامههای چهارم و پنجم توسعه این موضوع به صورت ملموستر و جدیتر
در دستور کار قرار گرفت و در برنامه ششم توسعه دولت مکلف شد 27صدم
درصد(۲۷/۰%) از کل 9درصد(۹%) مالیات بر ارزش افزوده را برای توسعه ورزش
مدارس، ورزش همگانی، فدراسیون بینالمللی ورزشهای زورخانهای و کشتی
پهلوانی، ورزش روستایی و عشایری، ورزش بانوان و زیرساختهای ورزش بهویژه
در حوزه معلولان و جانبازان اختصاص دهد.
بر اساس قانون، این مبلغ در
ردیفهای مربوط به وزارت ورزش و جوانان و وزارت آموزش و پرورش در بودجه
سنواتی پیشبینی میشود و پس از مبادله موافقتنامه در اختیار این
وزارتخانهها قرار میگیرد. مجلس شورای اسلامی نیز در اسفندماه سال 95 این
قانون را تصویب کرده و از اینرو اجرایی کردن این مصوبه میتواند نقطه
عطفی در ورزش همگانی باشد.
5-وضعیت ورزش همگانی در کشور ما روند رو به
رشدی داشته است، اما در مقایسه با آمارهای جهانی هنوز با نرم جهانی فاصله
جدی داریم. در نگاهی بدبینانه حدود 5درصد و در نگاه خوشبینانه در حدود
20درصد مردم ایران دارای فعالیت منظم ورزشی هستند، در حالی که این آمار در
کشورهایی چون آمریکا، آلمان، استرالی یا ژاپن بیش از 50درصد است. چنین
تفاوت معناداری در انجام فعالیتهای منظم ورزشی نشان میدهد راه درازی برای
توسعه ورزش همگانی داریم. اجرایی کردن سهم 27دهم یکدرصد ورزش از مالیات،
برنامهریزی برای استفاده از ظرفیت بخشهای عمومی غیردولتی و بخش خصوصی،
توسعه ورزش در مدارس، دانشگاهها، آموزش و فرهنگسازی ورزش همگانی با
استفاده از رسانههای عمومی و خصوصی، مدارس و دانشگاهها و توسعه اماکن و
پیشنیازهای ورزش همگانی ابتداییترین کار برای خروج از فقر حرکتی جامعه و
حرکت به سمت جامعهای پویاتر، فعالتر و شادابتر است.