نسخه چاپی
ارسال به دوستان
آیا ضمانتی برای بازگشت سایر الواح تاریخی ایران از آمریکا وجود دارد؟
١٧٨٣ لوح هخامنشی پس از ٨٠ سال از آمریکا به ایران برگردانده شدند. از این بیش از هزار لوح 110 لوح در موزه ملی ایران به نمایش عموم درآمد. لوح‌هایی که مطالعه به موسسه شرق‌شناسی آمریکا تحویل داده شده بود و پس از سال‌ها تلاش برای بازگشت آنها سازمان میراث فرهنگی موفق شد تا در چهار بخش، تنها بخشی از این لوح‌ها را به ایران بازگرداند اما همچنان ١٧ هزار لوح دیگر در اختیار این موسسه است.
زهرا داستانی
١٧٨٣ لوح
هخامنشی پس از ٨٠ سال از آمریکا به ایران برگردانده شدند. از این بیش از
هزار لوح 110 لوح در موزه ملی ایران به نمایش عموم درآمد. لوح‌هایی که
مطالعه به موسسه شرق‌شناسی آمریکا تحویل داده شده بود و پس از سال‌ها تلاش
برای بازگشت آنها سازمان میراث فرهنگی موفق شد تا در چهار بخش، تنها بخشی
از این لوح‌ها را به ایران بازگرداند اما همچنان ١٧ هزار لوح دیگر در
اختیار این موسسه است.
نزدیک به 2 سال است که هرازگاهی لوحهای گلی هخامنشی ساکن آمریکا خبرساز می‌شوند. در درجه اول به خاطر انتقالشان به کشوری که روابطش با ایران تیره و تار است و دوم به خاطر حواشی‌هایی که به دنبال خود داشته است. از ماندگاری 80 ساله‌اش در کشور آمریکا و این اواخر ممنوعیت خروج آنها از آمریکا به خاطر شکایت عده‌ای برای دریافت غرامت از ایران. حالا اما دلیل خبرسازشدنشان بازگشت به میهن است. اتفاقی که البته مسئولان سازمان میراث فرهنگی و موزه‌های کشور معتقدند که در دنیا مرسوم است و اگر حواشی‌های پیرامون این الواح ایجاد نمی‌شد بازگشتشان به وطن هم به این اندازه خبرساز نبود. با این حال اما ورودشان به ایران نهتنها در راس خبرها جای گرفته بلکه نشست خبری نیز به افتخار ورود این الواح تاریخی برگزار شده است.
الواح تاریخی هخامنشی چرا مهم‌اند؟
بایگانی‌های اداری تخت جمشید، مشهور به لوحهای بارو و بایگانی خزانه‌داری تخت جمشید، دو مجموعه بزرگ از بایگانی‌های اداری حک‌شده بر روی الواح گلی هستند که در تخت جمشید در دهه ۱۹۳۰ یافت شدهاند و تا کنون یکی از مهم‌ترین منابع تاریخی شناخت هخامنشیان به شمار می‌روند. برطبق آنچه مسئولان دانشگاه شیکاگو بیان کرده‌اند، لوحهای بارو به این دلیل که در محل باروهای تخت جمشید کشف شدهاند، به لوحهای بارو مشهورند. این لوح‌ها در سال 1933 در تخت جمشید کشف شدهاند. اما لوح‌هایی که به لوحهای خزانه معروف هستند، شامل 3 هزار و 700 لوح گلی و 100 مهر می‌شوند که در محل خزانه تخت جمشید بین سال‌های 1936 تا 1939 کشف شدهاند. مجموعه این لوح‌ها اما از آنجایی مورد اهمیت است که خواندن، ترجمه و رمزگشایی از آنها می‌تواند به فهم آنچه در دوران امپراطوری هخامنشی رخ داده کمک کند. کار خواندن، ترجمه و رمزگشایی از این لوح‌ها به قدری سخت بوده که متیو ولفگانگ استولپر، استاد آشورشناسی و استاد شرق‌شناسی موسسه خاورشناسی دانشگاه شیکاگو در نشست خبری که به مناسبت ورود و رونمایی از الواح هخامنش در موزه ملی برگزار شد، خبر داده است که از میان این لوح‌ها، 6 هزار و 500 لوح به زبان ایلامی، 850 لوح آرامی خوانده و ترجمه شده است و250 متن در مورد لوحهای آرامی به رشته تحریر درآمده است. همچنین بیش از 4 هزار اثر مهر که روی این لوح‌ها وجود دارد، رمزگشایی شده است.
استولپر درباره اهمیت این لوح‌ها بیان کرده: این لوحهای فشرده منابع مهم اطلاعاتی ما درباره امپراطوری هخامنشی هستند. این منبع اطلاعاتی یک منبع تازه در مورد زبان ایرانیان در دوره هخامنشیان است. در این لوح‌ها زبان‌های عیلامی، آرامی، فارسی باستان و ... را یافته‌ایم. چون در آن زمان امپراطوری هخامنش، ایران از مصرباستان تا هند وسعت داشته، این سرزمین گسترده زبان‌های خاصی را نیز در خود جای داده است. او می‌افزاید: این لوح‌ها یک جامعه کامل هخامنشی را از فقرا، کشاورزان تا کارگران، تاجران، اعضای دربار، زنان دربار و حتی خدایان آن زمان را نیز به ما معرفی می‌کنند. بنابراین این لوح‌ها دید کاملی از جامعه هخامنشی در آن دوران به ما خواهند داد. استاد شرق‌شناسی موسسه خاورشناسی دانشگاه شیکاگو ادامه داد: حتی وضعیت نهادها، موسسه‌ها، دولت‌ها و اداراتی که در امپراطوری هخامنشی بوده را می‌توان در این لوح‌ها یافت. اینکه اقتصاد در آن دوره چگونه بوده است را در این لوح‌ها در پرسپولیس که قلب این امپراطوری بوده، پیدا میشود.
چه چیزی روی لوحهای هخامنشی نوشته شده؟
استاد آشورشناسی و استاد شرق‌شناسی موسسه خاورشناسی دانشگاه شیکاگو در این نشست خبری درباره آنچه که این لوح‌ها درباره امپراطوری هخامنش به ما می‌گویند، بیان کرده است: تصور کنید که شما یک شهروند هخامنشی در دوران داریوش بزرگ هستید و در یک کاروانسرا در مسیر پرسپولیس مشغول به کار هستید. کاروانسرایی که افراد متعددی از جای جای امپراطوری از جمله هند، مصر و سواحل آناتولی به آنجا می‌آیند و به زبان‌های متفاوتی صحبت می‌کنند و از شما طلب غذا می‌کنند. چطور باید با آنها برخورد کنید؟ آیا اسنادی که با خود دارند، صحت دارد یا نه؟ از کجا می‌آیند و به کجا می‌روند؟ و از همه مهمتر برای اینکه به آنها غذا بدهید چطور باید با آنها ارتباط برقرار کنید؟ ما حتی امروز هم با این مسائل سر و کار داریم ولی نمی‌دانیم که غذا چطور و از کجا تامین میشود اما در دوران داریوش همه اینها را مستندنگاری کرده‌اند. اینکه چطور این افراد طبقه‌بندی می‌شدند، چطور این افراد با هم ارتباط داشتند و رابطه بین آنها چطور بوده است؟
چرا لوحهای هخامنش کوچکاند؟
اما تنها خطوط کج و راست روی لوحهای هخامنشی نیستند که توجه‌ها را به خود جلب می‌کنند، کوچکی آنها یکی از سوال‌هایی است که ذهن هر ببینده‌ای را به خود مشغول می‌کند. محمدحسن طالبیان، معاون میراث فرهنگی درباره دلیل کوچک بودن این لوح‌ها در این نشست خبری گفته است: سنت ساخت الواح فقط در تخت جمشید به وجود نیامده است. تعداد زیادی از الواح مشابه آن در هفتتپه پیدا شدهاند که نظام اداری زمان خود را بازگو می‌کند. این سنت استادکاران است که این لوح‌ها را برای راحتی در نگارش و حمل و نقل به اندازه‌های کوچک می‌ساختند که در دوران هخامنش نیز این سنت ادامه پیدا می‌کند.
بازگشت بی‌ضمانت
ماجرای بازگشت لوحهای هخامنشی اما بیش از آنچه که این لوح‌ها درباره گذشته ایران روایت می‌کنند، مهم‌اند. موضوعی چالشی که مهم‌ترین سوالات خبرنگاران این نشست خبری را شکل داده است. پروفسور وودز مدیر موسسه شرق‌شناسی شیکاگو که همزمان با انتقال سومین محموله از الواح گلی هخامنشی به ایران سفر کرده است، در این نشست خبری درباره ضمانت‌های موجود آمریکا و این موسسه برای برگشت ١٧ هزار لوح هخامنشی دیگر که هم اکنون در اختیار موسسه شرق‌شناسی شیکاگو است، در شرایطی که بازگرداندن ١٧٠٠ لوح چند دهه زمان برد، گفت: دلم روشن است؛ چرا که در زمان انتقال ١٧٠٠ لوح هخامنشی فرایند را یاد گرفتم اما چون این کار به مجوز دولتی نیاز دارد و ما کنترلی روی این مجوز نداریم. نظر نهایی را دپارتمان خزانه‌داری آمریکا است و نمی‌توانم به ضمانت بگویم صددرصد برمی‌گردد. ما فقط می‌توانیم بگوییم مسیر درستی را پیش میرویم و سعی می‌کنیم مثل 2 سال گذشته به بازگشت سایر الواح کمک کنیم.
او درباره زمان حدودی بازگشت ١٧ هزار لوح هخامنشی که گفته شد بسته‌بندی آن آغاز شده است، خاطرنشان کرد: این زمان مشخص نیست. تاریخ دقیق نمی‌توانم بدهم، چون تعیین آن در اختیار این موسسه نیست که تصمیم بگیریم و تاریخ بدهیم. وودز ادامه داد: محافظت و برگرداندن این الواح همیشه هدف ما بوده است. برای همین روند قانون این کار را در دادگاه پی گرفتیم و میلیون‌ها دلار برای برگرداندن این الواح و محافظت از آن هزینه کردیم و خیلی جنگیدیم. امیدوارم باز هم موفق باشیم. نوکنده مدیر موزه ملی ایران در ادامه این سخنان با اشاره به دادگاهی در آمریکا که برای بازگشت الواح هخامنشی به نفع ایران رای صادر کرد، گفت: دولت‌ها نمیتوانند در فعالیت‌های فرهنگی و بازگرداندن آثار تاریخی، مانع و خللی ایجاد کنند. این رای به نفع ایران صادر شده است و موسسه شرق‌شناسی شیکاگو نیز در جریان بازگرداندن این الواح با ایران همکاری داشته است. محمدحسن طالبیان، معاون میراث فرهنگی وزارتخانه میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی اما خاطرنشان کرده است که وکلای ایران در آمریکا تلاش می‌کنند کل فرایند بازگشت سایر الواح هخامنشی را سریعتر انجام دهند تا در زمان کمتری به ایران برگردد و بخشی از این کار را وکلای حقوقی ایران در آمریکا دنبال می‌کنند.
نزدیک به 2 سال است که هرازگاهی لوحهای گلی هخامنشی ساکن آمریکا خبرساز می‌شوند. در درجه اول به خاطر انتقالشان به کشوری که روابطش با ایران تیره و تار است و دوم به خاطر حواشی‌هایی که به دنبال خود داشته است. از ماندگاری 80 ساله‌اش در کشور آمریکا و این اواخر ممنوعیت خروج آنها از آمریکا به خاطر شکایت عده‌ای برای دریافت غرامت از ایران. حالا اما دلیل خبرسازشدنشان بازگشت به میهن است. اتفاقی که البته مسئولان سازمان میراث فرهنگی و موزه‌های کشور معتقدند که در دنیا مرسوم است و اگر حواشی‌های پیرامون این الواح ایجاد نمی‌شد بازگشتشان به وطن هم به این اندازه خبرساز نبود. با این حال اما ورودشان به ایران نهتنها در راس خبرها جای گرفته بلکه نشست خبری نیز به افتخار ورود این الواح تاریخی برگزار شده است.
الواح تاریخی هخامنشی چرا مهم‌اند؟
بایگانی‌های اداری تخت جمشید، مشهور به لوحهای بارو و بایگانی خزانه‌داری تخت جمشید، دو مجموعه بزرگ از بایگانی‌های اداری حک‌شده بر روی الواح گلی هستند که در تخت جمشید در دهه ۱۹۳۰ یافت شدهاند و تا کنون یکی از مهم‌ترین منابع تاریخی شناخت هخامنشیان به شمار می‌روند. برطبق آنچه مسئولان دانشگاه شیکاگو بیان کرده‌اند، لوحهای بارو به این دلیل که در محل باروهای تخت جمشید کشف شدهاند، به لوحهای بارو مشهورند. این لوح‌ها در سال 1933 در تخت جمشید کشف شدهاند. اما لوح‌هایی که به لوحهای خزانه معروف هستند، شامل 3 هزار و 700 لوح گلی و 100 مهر می‌شوند که در محل خزانه تخت جمشید بین سال‌های 1936 تا 1939 کشف شدهاند. مجموعه این لوح‌ها اما از آنجایی مورد اهمیت است که خواندن، ترجمه و رمزگشایی از آنها می‌تواند به فهم آنچه در دوران امپراطوری هخامنشی رخ داده کمک کند. کار خواندن، ترجمه و رمزگشایی از این لوح‌ها به قدری سخت بوده که متیو ولفگانگ استولپر، استاد آشورشناسی و استاد شرق‌شناسی موسسه خاورشناسی دانشگاه شیکاگو در نشست خبری که به مناسبت ورود و رونمایی از الواح هخامنش در موزه ملی برگزار شد، خبر داده است که از میان این لوح‌ها، 6 هزار و 500 لوح به زبان ایلامی، 850 لوح آرامی خوانده و ترجمه شده است و250 متن در مورد لوحهای آرامی به رشته تحریر درآمده است. همچنین بیش از 4 هزار اثر مهر که روی این لوح‌ها وجود دارد، رمزگشایی شده است.
استولپر درباره اهمیت این لوح‌ها بیان کرده: این لوحهای فشرده منابع مهم اطلاعاتی ما درباره امپراطوری هخامنشی هستند. این منبع اطلاعاتی یک منبع تازه در مورد زبان ایرانیان در دوره هخامنشیان است. در این لوح‌ها زبان‌های عیلامی، آرامی، فارسی باستان و ... را یافته‌ایم. چون در آن زمان امپراطوری هخامنش، ایران از مصرباستان تا هند وسعت داشته، این سرزمین گسترده زبان‌های خاصی را نیز در خود جای داده است. او می‌افزاید: این لوح‌ها یک جامعه کامل هخامنشی را از فقرا، کشاورزان تا کارگران، تاجران، اعضای دربار، زنان دربار و حتی خدایان آن زمان را نیز به ما معرفی می‌کنند. بنابراین این لوح‌ها دید کاملی از جامعه هخامنشی در آن دوران به ما خواهند داد. استاد شرق‌شناسی موسسه خاورشناسی دانشگاه شیکاگو ادامه داد: حتی وضعیت نهادها، موسسه‌ها، دولت‌ها و اداراتی که در امپراطوری هخامنشی بوده را می‌توان در این لوح‌ها یافت. اینکه اقتصاد در آن دوره چگونه بوده است را در این لوح‌ها در پرسپولیس که قلب این امپراطوری بوده، پیدا میشود.
چه چیزی روی لوحهای هخامنشی نوشته شده؟
استاد آشورشناسی و استاد شرق‌شناسی موسسه خاورشناسی دانشگاه شیکاگو در این نشست خبری درباره آنچه که این لوح‌ها درباره امپراطوری هخامنش به ما می‌گویند، بیان کرده است: تصور کنید که شما یک شهروند هخامنشی در دوران داریوش بزرگ هستید و در یک کاروانسرا در مسیر پرسپولیس مشغول به کار هستید. کاروانسرایی که افراد متعددی از جای جای امپراطوری از جمله هند، مصر و سواحل آناتولی به آنجا می‌آیند و به زبان‌های متفاوتی صحبت می‌کنند و از شما طلب غذا می‌کنند. چطور باید با آنها برخورد کنید؟ آیا اسنادی که با خود دارند، صحت دارد یا نه؟ از کجا می‌آیند و به کجا می‌روند؟ و از همه مهمتر برای اینکه به آنها غذا بدهید چطور باید با آنها ارتباط برقرار کنید؟ ما حتی امروز هم با این مسائل سر و کار داریم ولی نمی‌دانیم که غذا چطور و از کجا تامین میشود اما در دوران داریوش همه اینها را مستندنگاری کرده‌اند. اینکه چطور این افراد طبقه‌بندی می‌شدند، چطور این افراد با هم ارتباط داشتند و رابطه بین آنها چطور بوده است؟
چرا لوحهای هخامنش کوچکاند؟
اما تنها خطوط کج و راست روی لوحهای هخامنشی نیستند که توجه‌ها را به خود جلب می‌کنند، کوچکی آنها یکی از سوال‌هایی است که ذهن هر ببینده‌ای را به خود مشغول می‌کند. محمدحسن طالبیان، معاون میراث فرهنگی درباره دلیل کوچک بودن این لوح‌ها در این نشست خبری گفته است: سنت ساخت الواح فقط در تخت جمشید به وجود نیامده است. تعداد زیادی از الواح مشابه آن در هفتتپه پیدا شدهاند که نظام اداری زمان خود را بازگو می‌کند. این سنت استادکاران است که این لوح‌ها را برای راحتی در نگارش و حمل و نقل به اندازه‌های کوچک می‌ساختند که در دوران هخامنش نیز این سنت ادامه پیدا می‌کند.
بازگشت بی‌ضمانت
ماجرای بازگشت لوحهای هخامنشی اما بیش از آنچه که این لوح‌ها درباره گذشته ایران روایت می‌کنند، مهم‌اند. موضوعی چالشی که مهم‌ترین سوالات خبرنگاران این نشست خبری را شکل داده است. پروفسور وودز مدیر موسسه شرق‌شناسی شیکاگو که همزمان با انتقال سومین محموله از الواح گلی هخامنشی به ایران سفر کرده است، در این نشست خبری درباره ضمانت‌های موجود آمریکا و این موسسه برای برگشت ١٧ هزار لوح هخامنشی دیگر که هم اکنون در اختیار موسسه شرق‌شناسی شیکاگو است، در شرایطی که بازگرداندن ١٧٠٠ لوح چند دهه زمان برد، گفت: دلم روشن است؛ چرا که در زمان انتقال ١٧٠٠ لوح هخامنشی فرایند را یاد گرفتم اما چون این کار به مجوز دولتی نیاز دارد و ما کنترلی روی این مجوز نداریم. نظر نهایی را دپارتمان خزانه‌داری آمریکا است و نمی‌توانم به ضمانت بگویم صددرصد برمی‌گردد. ما فقط می‌توانیم بگوییم مسیر درستی را پیش میرویم و سعی می‌کنیم مثل 2 سال گذشته به بازگشت سایر الواح کمک کنیم.
او درباره زمان حدودی بازگشت ١٧ هزار لوح هخامنشی که گفته شد بسته‌بندی آن آغاز شده است، خاطرنشان کرد: این زمان مشخص نیست. تاریخ دقیق نمی‌توانم بدهم، چون تعیین آن در اختیار این موسسه نیست که تصمیم بگیریم و تاریخ بدهیم. وودز ادامه داد: محافظت و برگرداندن این الواح همیشه هدف ما بوده است. برای همین روند قانون این کار را در دادگاه پی گرفتیم و میلیون‌ها دلار برای برگرداندن این الواح و محافظت از آن هزینه کردیم و خیلی جنگیدیم. امیدوارم باز هم موفق باشیم. نوکنده مدیر موزه ملی ایران در ادامه این سخنان با اشاره به دادگاهی در آمریکا که برای بازگشت الواح هخامنشی به نفع ایران رای صادر کرد، گفت: دولت‌ها نمیتوانند در فعالیت‌های فرهنگی و بازگرداندن آثار تاریخی، مانع و خللی ایجاد کنند. این رای به نفع ایران صادر شده است و موسسه شرق‌شناسی شیکاگو نیز در جریان بازگرداندن این الواح با ایران همکاری داشته است. محمدحسن طالبیان، معاون میراث فرهنگی وزارتخانه میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی اما خاطرنشان کرده است که وکلای ایران در آمریکا تلاش می‌کنند کل فرایند بازگشت سایر الواح هخامنشی را سریعتر انجام دهند تا در زمان کمتری به ایران برگردد و بخشی از این کار را وکلای حقوقی ایران در آمریکا دنبال می‌کنند.
نظر شما
آخرین اخبار
