ایستاده در غبار فقط عنوان یک فیلم سینمایی نیست، بلکه میتواند حکایت این روزهای مردم سیستان و بلوچستان نیز باشد. این روزها اگر گذرتان به شرقیترین استان کشور بیفتد با چشم خود خواهید دید که در آنجا همه چیز خاکستری است.
همدلی| ستاره لطفی:
ایستاده در غبار فقط عنوان یک فیلم سینمایی نیست، بلکه میتواند حکایت این
روزهای مردم سیستان و بلوچستان نیز باشد. این روزها اگر گذرتان به
شرقیترین استان کشور بیفتد با چشم خود خواهید دید که در آنجا همه چیز
خاکستری است. طوفان شن مانند هیولایی خاکستری شهر را در آغوش گرفته و
نفسها را بند آورده، حتی خانهها با آواری از شن و خاک که روی دوششان چرک
مرده شده است، فریاد سر داده و امید کمک دارند.
طوفان و گرد و خاک در
روزهای گذشته زندگی سیستانیها را مختل کرده و آنان را از ابتداییترین حق
که همان نفس کشیدن است، محروم کرده تا هر نفس آنان نه ممد حیات، بلکه مضر
حیات باشد. بادهای موسمی یا همان بادهای 120روزه سیستان که از اواخر
اردیبهشت شروع میشوند و گاه تا مهرماه نیز ادامه دارند، دلیل روزهای خاکی
این استان است. در روزهایی که طوفان شن مهمان ناخوانده سیستانیها بود،
بیشترین سرعت باد از 119 کیلومتر بر ساعت گذشت و کمترین شعاع دید نیز به
400 متر رسید.
حال ناخوش سیستان و بلوچستان ساکنان این استان را نیز
بیمار کرده است. در این مدت فقط بیش از 200 نفر از اهالی سیستان به مراکز
درمانی رفتهاند. البته این همه مصدومان گردوغبار نیست، بلکه از ابتدای
بادهای امسال در سیستان و بلوچستان، بیش از هزار نفر به دلیل مشکلات قلبی،
چشمی و ریوی راهی بیمارستان شدهاند.
لازم به یادآوری است سیستان و
بلوچستان در چند سال اخیر رکورددار بیماری سل در کشور بوده است و به گواه
آمارها و سخنان مسئولان شیوع بیماری سل در این استان سه برابر کشوری است.
اما با این حال هنوز بیمارستان تخصصی سل این استان برای بازگشایی چشم
انتظار کمک خیرین یا بودجه دولتی است.
طوفان شن حتی ادارات این استان را
نیز به تعطیلی کشاند. ادارات این استان به غیر از ادارات امدادی روز
چهارشنبه 23 مردادماه به دلیل اخطاریه جوی سازمان هواشناسی استان و اوضاع
بد جوی ناشی از تشدید بادهای 120 روزه، کاهش دید و افزایش غلظت گرد و غبار
تعطیل شد.
دو روز پیش نیز حبیب الله دهمرده، نماینده مردم سیستان و
بلوچستان در شورای اسلامی با اشاره به مشکلات سیستان و بلوچستان، ریزگردهای
سیستان را ناشی از سوء مدیریت دانست و در جلسه علنی نوبت عصر روز(دوشنبه)
در تذکری شفاهی گفت گرفتاریهای فراوان سیستان و بلوچستان نه در شان نظام
است و نه در شان مردم عزیز سیستان و بلوچستان.
اختصاص ۸۶ میلیارد تومان برای گرد و غبار سیستان
شرایط
زندگی در سیستان به خاطر توفانهای شن بسیار سخت و شکننده شده و نه فقط
مردم بلکه مسئولان نیز طاقتشان طاق شده است و برخلاف سالهای قبل که تنها
راه مقابله با این دیو خاکستری را در مسکنهای مقطعی یا اقدامات اورژانسی
میدانستند، امسال پا را فراتر گذاشتند و برای مقابله با گردوغبار این
استان اعتبار اختصاص دادند.
دبیر ستاد ملی مقابله با گرد و غبار با
اشاره به اینکه طوفان ماسه با منشا خارجی و گرد و غبار با منشا داخلی هوای
این روزهای سیستان و بلوچستان را به شرایط بحرانی رسانده است، از اختصاص
۸۶.۵ میلیارد تومان برای مقابله با گرد و غبار سیستان در سال جاری خبر داد.
علیمحمد
طهماسبی بیرگانی، با تاکید بر اینکه کانونهای داخلی و خارجی شرایط گرد و
غباری را برای سیستان ایجاد کرده است،به رسانهها گفت: طوفان ماسه از خارج
از کشور از دامنههای رودخانه فراه در افغانستان شروع میشود و با حرکت به
سمت دشت سیستان و محدوده هامون، ضرباتی به بستر رسی وارد میکند و باعث
ایجاد غبارناکی میشود. به همین علت طوفان ماسه و گرد و غبار را بهصورت
توامان در سیستان داریم.
طهماسبی بیرگانی با بیان اینکه سال قبل اعتبار
قابل توجهی برای مقابله با گرد و غبار سیستان و بلوچستان اختصاص داده نشد و
تنها اقدامات اورژانسی صورت گرفت، گفت: خوشبختانه امسال بالاترین اعتبارات
گرد و غبار برای استان سیستان و بلوچستان با تمرکز بر سیستان در نظر گرفته
شده است، بهطوری که ۸۶.۵ میلیارد تومان برای این استان پیشنهاد شده است
که در کمیته ملی گرد و غبار هم مورد تایید قرار گرفته و به سازمان برنامه و
بودجه ارسال شده و مورد موافقت این سازمان قرار گرفته است.
داستان روزهای خاکستری سیستان
داستان
خشکسالی و هجوم شنهای روان به سروچشم و منازل سیستانوبلوچستانیها قصه
دیروز و امروز نیست، بیش از 20 سال است که مردمان این استان خاک در گلو
دارند و روزهایشان خاکستری است. همین روزهای خاکستری سیستان بود که کمتر
از یک سال پیش اشک فرماندار زابل را نیز جاری کرد. اواخر شهریور ماه سال
گذشته که باز غول خاکستری در سیستان بیدار شده بود«هوش ناظری» به حال
بچههای سیستان و بلوچستان و نابودی ریههایشان در طوفان شن و ریزگردها
جلوی دوربین صدا و سیما گریه کرد و گفت: «این بچهها ریههای آهنین ندارند،
اینها هم حق زندگی دارند.»
منطقه سیستان دربرگیرنده شهرستانهای زابل،
هیرمند، هامون، نیمروز و زهک است. این منطقه با بحرانهای آبی روبهروست و
از زمان خشک شدن دریاچه هامون در 20سال پیش با فرارسیدن آخرین روزهای فصل
بهار شاهد بادهای ۱۲۰روزه است.
خشکسالی باعث شده است که مدت وزش بادهای
120روزه سیستان نیز کش بیاید. تا قبل از خشک شدن هامون و زمانی که هنوز
رطوبت در این استان به اندازه کافی وجود داشت، بادهای 120 روزه که از اواخر
بهار آغاز میشد تا اواخر مرداد ماه ادامه داشت، اما چند سالی است که این
روند افزایش پیدا کرده است و مدت وزیدن طوفان شن آخر شهریور و گاهی حتی تا
آخر مهرماه طول میکشد.
در حالی طوفان شن و گردوغبار نفس شرقیترین
استان کشور را به شماره انداخته است که سالیان دور سیستان را انبار غله
ایران میگفتند و در تاریخ آمده که این دشت خشکیده امروز، روزی جنگلی
سرسبز بوده است.
امروز منطقه سیستان با تغییرات اقلیمی شگرفی مواجه است
و ممکن است تنگ نظری طبعیت و سیاستهای ناکارآمد دولتها همه این منطقه
وسیع را به کویری لمیزرع و برهوتی بیمردم تبدیل کند. به نحوی که خشکسالی و
بیکاری و بیآیندگی در سالهای اخیر ۲۵ درصد جمعیت استان سیستان و
بلوچستان را به کوچ واداشته است. کسانی نیز که از سرزمین مادری به دلیل
تنگدستی یا دلایل دیگر دل نکندند با انواع بیماریهای چشمی و تنفسی و
مشکلات معیشتی دست و پنجه نرم میکنند.
تنگ نظری طبیعت و سیاستهای
ناکارآمد دولتها، دو گزینهای است که هر بار شرایط نامناسب جوی سیستان سر
خط خبرها میشود، به گوش میخورد. چند سالی است که طبیعت خساست به خرج داده
و از سیرآب کردن زمین تشنه این استان سرباز زده است. همین موضوع باعث خشکی
آن منطقه و شکلگیری کانون گرد و غبار شده است. علاوه بر این، مناقشه
ایران و افغانستان بر سر رودخانه هیرمند موضوع دیگری است که میتوان ریشه
وضعیت جوی نامناسب سیستان را در آن جستوجو کرد.
لازم به ذکر است سیستان
و بلوچستان به سبب گستردگی زیاد (11.5درصد گستره کشور) و موقعیت جغرافیایی
و آب و هوایی از جمله استانهایی است که احتمال وقوع چندین مخاطره طبیعی
بهطور همزمان در آن وجود دارد، در شمال این استان تندبادها و گرد و غبار
شدید و خشکسالی، در مرکز سیل و زلزله و در جنوب نیز احتمال وقوع سونامی و
دمای زیاد هوا بعضا تا بیش از 50درجه و ریزش بارانهای فصلی و جاری شدن
سیلهای مقطعی وجود دارد.